Wat zijn adaptogenen en hoe helpen ze bij stress en energie?
Heb je wel eens dat gevoel dat je hoofd overloopt van de to do’s en je energie een beetje opraakt? Dat je ’s ochtends opstaat met de beste bedoelingen, maar tegen de middag voelt alsof je batterij al halfleeg is? Je bent zeker niet de enige. Stress en vermoeidheid horen bijna standaard bij het moderne leven, zo lijkt het. Maar gelukkig zijn er natuurlijke hulpmiddelen die kunnen ondersteunen bij stress* en één van de interessantste groepen zijn de zogeheten adaptogenen.
Misschien heb je de term al eens voorbij zien komen op social media of in een gezondheidswinkel: een potje met ashwagandha, rhodiola of ginseng. Maar wat zijn adaptogenen nu eigenlijk? En kunnen ze écht helpen om beter met stress om te gaan en je energie op peil te houden?
Inhoudsopgave:
- Wat zijn adaptogenen?
- Hoe werken ze?
- Wat zijn de voordelen?
- Supplementen
- Adaptogenen in voeding
- Is het veilig?
Deze blog in een notendop
Adaptogenen zijn plantaardige stoffen die je lichaam ondersteunen bij stress*.
Ze kunnen bijdragen aan meer veerkracht, energie en mentale balans*.
Voorbeelden zijn ashwagandha, rhodiola, ginseng en schisandra.
*Gezondheidsclaim is in afwachting van goedkeuring door de EFSA.
Wat zijn adaptogenen precies?
Het woord zegt het al: adapto- komt van het Engelse to adapt, oftewel ‘aanpassen’. Adaptogenen zijn stoffen uit bepaalde planten en paddenstoelen die je lichaam ondersteunen bij het omgaan met stressvolle situaties*. Ze worden al eeuwenlang gebruikt in Chinese volkstradities en Ayurveda, maar krijgen de laatste jaren ook in het Westen steeds meer aandacht.
Kort gezegd: adaptogenen helpen je lichaam in balans te blijven*. Ze werken niet als een oppepper of een kalmerend middel, maar passen zich aan aan wat je nodig hebt. Voel je je opgejaagd? Dan kunnen ze helpen je rustiger te voelen*. Voel je je juist futloos? Dan helpen ze je natuurlijke energie activeren*.
Essentie: Adaptogenen zijn stoffen uit bepaalde planten en paddestoelen die je lichaam ondersteunen bij het omgaan met stressvolle situaties*.
*Gezondheidsclaim is in afwachting van goedkeuring door de EFSA.
Hoe werken adaptogenen in je lichaam?
Ons stresssysteem draait grotendeels om de HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as). Bij stress maakt je lichaam het hormoon cortisol aan. Handig in gevaarlijke situaties, maar minder fijn als je continu “aan” staat. Chronische stress kan zorgen voor vermoeidheid, prikkelbaarheid en zelfs slaapproblemen.
Adaptogenen lijken dit systeem te ondersteunen. Ze werken als een soort thermostaat: als je stresshormonen hoog zijn, helpen ze verlagen; als ze laag zijn, brengen ze ze juist omhoog. Zo ondersteunen ze je lichaam om in balans te blijven*.
Essentie: Adaptogenen werken als een soort thermosstaat in je lichaam: ze helpen je stresshormonen in balans te houden*.
*Gezondheidsclaim is in afwachting van goedkeuring door de EFSA.
Bekende adaptogenen en hun voordelen
Als je de wereld van adaptogenen binnenstapt, voelt het een beetje alsof je een oude kruidentuin inwandelt. Elk plantje of besje heeft zijn eigen verhaal en karakter. En dat maakt ze zo bijzonder.
Er bestaan tientallen adaptogenen, maar dit zijn de bekendste én meest onderzochte:
1. Ashwagandha (Withania somnifera)
Ashwagandha staat bekend als het kruid dat je helpt ademen en even stil te staan. De plant wort ook vaak ‘de rustgever’ genoemd in oude tradities. Ashwagandha ondersteunt bij stress en nachtrust*.
2. Rhodiola (Rhodiola rosea)
Rhodiola wordt vaak gezien als je metgezel op momenten dat je scherp en alert wilt blijven. Het kruid groeit in koude, bergachtige gebieden. Misschien dat het juist daardoor symbool staat voor veerkracht. Gebruikers beschrijven vaak dat het hen helpt zich lichter en energieker te voelen. Rhodiola ondersteunt bij vermoeidheid, concentratie en mentale prestaties, vooral in stressvolle situaties*.
3. Ginseng (Panax ginseng)
Ginseng is misschien wel de bekendste van allemaal. In de traditionele Chinese traditie wordt het al eeuwenlang ingezet voor vitaliteit. Mensen gebruiken het vaak in periodes waarin ze extra kracht en uithoudingsvermogen nodig hebben. Deze klassieker uit de eeuwenoude Chinese traditie kan je natuurlijke energie ondersteunen*.
4. Schisandra (Schisandra chinensis)
Met haar bijna poëtische naam, ‘de bes van de vijf smaken’, is schisandra net zo veelzijdig als ze klinkt. Ze wordt in Azië gebruikt om zowel focus als kalmte te ondersteunen. Alsof je mentale lens wat scherper wordt, zonder dat je opgejaagd raakt. Schisandra ondersteunt je lever en je geestelijke veerkracht*.
5. Cordyceps (Cordyceps sinensis, een paddenstoel)
Cordyceps is technisch gezien geen kruid maar een paddenstoel, die de rups van een bepaalde vlindersoort gebruikt als gastheer. Cordyceps is populair onder sporters. Veel mensen nemen het omdat ze merken dat ze net wat meer uithoudingsvermogen hebben. Het wordt soms beschreven als een extra zuurstofboost voor je lijf. Perfect dus voor wie actief wil blijven, ook op drukke dagen.
Essentie: De vijf meest bekende adaptogenen zijn ashwagandha, rhodiola, ginseng, schisandra en cordyceps.
*Gezondheidsclaim is in afwachting van goedkeuring door de EFSA.
Adaptogenen supplementen: waar let je op?
Een goed supplement vertelt je precies wat erin zit. Dat betekent een gestandaardiseerd extract (dus dat je zeker weet hoeveel van de actieve stof erin zit), een zuivere herkomst en een dosering die echt zin heeft. Te weinig heeft vaak geen merkbaar effect, en dat is zonde. Je kunt ook gaan voor een blend die verschillende kruiden combineert.
Wat je voorkeur ook is, zie het als een experiment met je eigen welzijn: luister naar je lichaam en ontdek waar jij het meest baat bij hebt.
Wij hebben hieronder de tips die wij het meest waardevol vinden voor je op een rijtje gezet:
1. Gestandaardiseerd extract
Kies een product waarvan het actieve bestanddeel (bijv. withanoliden in ashwagandha) duidelijk vermeld staat, het liefst met de hoeveelheid erbij.
2. Zuiverheid en kwaliteit
Ga voor een merk dat transparant is over de herkomst van haar producten en testen uitvoert op zuiverheid.
3. Juiste dosering
Een lage dosering heeft vaak weinig effect, maar een hoge dosering is vaak ook onnodig duur; check daarom altijd de aanbevolen hoeveelheden in onderzoeken.
4. Combinaties
Soms vind je adaptogenen in blends (bijv. ashwagandha + rhodiola). Handig, maar zorg dat de doseringen per ingrediënt voldoende zijn.
Bij Ergomax zijn ook verschillende adaptogenen verkrijgbaar. Wat dacht je bijvoorbeeld van deze drie supplementen?
Ashwagandha KSM-66 (Hoog gestandaardiseerd en breed onderzocht).
Cordyceps Militaris Extract (Voor mensen die hun vitaliteit willen ondersteunen)
Essentie: Let er bij het aanschaffen van adaptogenen op dat je gaat voor zuivere producten van gerenommeerde merken met gestandaardiseerde extracten in de juiste dosering.
Adaptogenen in voeding & traditie
Voordat adaptogenen in potjes en capsules terechtkwamen, maakten ze als voedingsmiddel al eeuwenlang deel uit van dagelijkse rituelen. En dat maakt het mooi: het gebruik van adaptogenen voelt niet als iets nieuws, maar als het doorgeven van een eeuwenoude wijsheid.
In India wordt ashwagandha bijvoorbeeld al heel lang gemengd met warme melk voor het slapengaan, een soort natuurlijke avondritueel. In Siberië vertrouwden jagers op rhodiola om extreme kou en uitputting beter te doorstaan. En ginseng? Die komt vaak terug in thee, soep of bouillon, als een voedzame energieboost.
Misschien vind je het leuk om zelf te experimenteren: een adaptogene thee maken met schisandra, of een smoothie verrijken met cordycepspoeder. Het maakt je dagelijkse voeding niet alleen voedzamer, maar ook betekenisvol!
Zijn adaptogenen veilig?
Een vraag die veel mensen stellen: kan ik dit zomaar nemen? Over het algemeen zijn adaptogenen veilig, zeker als je ze gebruikt zoals aanbevolen. Maar net zoals bij koffie (voor de één een fijne oppepper, voor de ander teveel) reageert iedereen anders.
Belangrijk is om altijd met een lage dosis te beginnen. Voel hoe je lichaam reageert. En gebruik je medicijnen of ben je zwanger of geef je borstvoeding? Dan is het verstandig om eerst met een arts te overleggen. Door bewust te kiezen en te luisteren naar je lijf, ontdek je vanzelf of adaptogenen een waardevolle plek kunnen krijgen in jouw dagelijkse routine.
Kortom:
- Niet combineren met bepaalde medicijnen
- Niet gebruiken tijdens zwangerschap en borstvoeding
- Begin altijd met een lage dosis om te kijken hoe je lichaam reageert.
Tot slot
Adaptogenen zijn geen wondermiddelen die alle stress of vermoeidheid als sneeuw voor de zon laten verdwijnen. Maar ze kunnen wel een waardevolle bondgenoot zijn in een druk bestaan. Zie ze als een subtiele steun: een natuurlijke manier om je lichaam veerkrachtiger te maken, zodat je beter omgaat met de uitdagingen van alledag.
Misschien merk je na een paar weken dat je energie constanter is, of dat je rustiger reageert op hectische dagen. Dat zijn signalen dat je lichaam de steun waardeert.